کتابشناسی؛ امام محمدتقی(ع) جوان ترین ستاره امامت

دهم رجب مصادف با 23 خرداد، سالروز ولادت نهمین پیشوای شیعیان، امام جواد(ع) است. این نوشتار مروری دارد بر کتاب های فارسی و عربی که درباره زندگی و فضایل اخلاقی و رفتاری این بزرگوار به رشته تحریر درآمده اند.

حضرت امام محمدتقی جوادالائمه(ع)، امام نهم شیعیان سال 195هجری قمری در مدینه متولد شدند.   دوران کودکی امام جواد علیه السلام از دوران شیرخوارگی تا زمانی که در سن هفت سالگی به امامت رسیدند، با حوادث گوناگونی آمیخته بود. با شهادت امام رضا علیه السلام و به امامت رسیدن امام جواد(ع) در سن کودکی، یکی از موضوعاتی که حتی برخی از یاران امام هشتم را دچار شک و تردید کرد، کم سن و سالی امام جواد(ع) برای مقام امامت بود. به همین دلیل در مواردی امام رضا علیه السلام و در موارد دیگری، خود امام جواد(ع) به تبیین آن پرداختند و به شبهه ها پاسخ گفته اند.   اگرچه امام جواد علیه السلام نسبت به سایر امامان در سن بسیار کمی به امامت رسیدند، اما دوران هفده ساله امامت ایشان، دورانی نسبتاً طولانی و پر حادثه بود.   امام جواد علیه السلام به دلیل قابلیت، لیاقت و بهره مندی از موهبت الهی، از جایگاهی رفیع در پیشگاه خداوند، پیامبر اکرم(ص)، پدر بزرگوارشان و تمام کسانی که بهره ای از شناخت امام(ع) دارند، برخوردار بودند. اگرچه دشمنان دین و حاکمان معاصر امامان معصوم همواره در مقام توطئه، سرکوب و تحقیر آنان بودند، اما حقانیت، صداقت و نورانیت امامان شیعه پیوسته نقشه های دشمنان را خنثی و بی تأثیر می ساخت و در برخی موارد، حتی دشمنان تحت تاثیر وجود پر برکت آنان قرار می گرفتند.   امام جواد(ع) با هوشمندی و درایت در برخورد با حاکم ستمگر عباسی، مامون که قاتل پدرشان امام رضا علیه السلام بود، به گونه ای عمل کردند که مامون نیز افتخار خویش را در انتخاب او برای ازدواج با دخترش، ام فضل(لبابه) می دید. در دوران زندگی مشترک امام جواد علیه السلام با ام فضل(تا هنگام شهادت) حوادث گوناگونی اتفاق افتاد.   همسر دیگر امام جواد علیه السلام، «سمانه مغربیه» نام داشت که مادر امام هادی علیه السلام بود. امام جواد(ع) مانند امامان دیگر با بهره مندی از علوم و معارف ناب توحیدی و دریافت حقایق از عوالم بالا در صحنه های مختلف، گوشه هایی از اقیانوس نامتناهی علم و حکمت خویش را در زندگی خویش به نمایش گذاشتند.   زندگی پربرکت نهمین پیشوا با نقشه معتصم، حاکم ستمگر عباسی و دخالت مستقیم ام فضل، همسر آن حضرت، پایان یافت. آن حضرت تاریخ 220 هجری قمری به شهادت رسیدند و در کنار قبر جد بزرگوارشان، حضرت امام موسی کاظم(ع) در کاظمین به خاک سپرده شدند.   از جمله سخنان گوهر بار این بزرگوار که در کتاب «تحف العقول» جای دارد، می توان به این موارد اشاره کرد: «حرکت کردن به سوی خداوند با دل، شخص را بهتر، سریعتر و مطمئن تر به خداوند می رساند، نسبت به اطاعت و عبادتش با سایر اعضاء و جوارح»، «هر کس از هوای خویش اطاعت کند، آرزوی دشمن خویش را بر آورده کرده است»، «عزت مومن در بی نیازی او از مردم است»، «این گونه مباش که در آشکارا دوست خدا و در پنهان دشمن خدا باشی»، «هر کس گوش دل به کسی دهد او را پرستیده است. اگر گوینده از طرف خداست، او خدا را پرستیده است و اگر گوینده از زبان ابلیس سخن می گوید، شیطان را پرستیده است.»   درباره کرامات، دوران زندگی، فضایل اخلاقی و شهادت نهمین پیشوای شیعیان آثار و کتاب های گوناگون به زبان های فارسی و عربی منتشر شده اند که برخی از آنها عبارتند از:   گلبوته های امامت و ولایت؛ گذری کوتاه بر زندگانی حضرت امام محمدتقی(ع) جوادالائمه/ محمدجواد مجد (شاعر)/ دارالطب / 1389   گوهر وجود؛ مباحثی پیرامون زندگی و شخصیت امام محمدتقی(ع)/ سیدمحمدرضا طباطبایی نسب، مهدی ابوطالبی یزدی (ویراستار)/ نور الائمه(ع)/ 1389   زندگانی و سیره اهل بیت(ع) برای نوجوانان: حضرت امام محمدتقی(ع)/ لطیف راشدی، محمدرضا راشدی/ لاهوتیان / 1388   جوان ترین ستاره؛ امام محمدتقی(ع)/ عباسعلی سپاهی یونسی، سیما بروجردی(تصویرگر)/ انصار/ 1387   ناسخ التواریخ: زندگانی معصوم نهم حضرت امام محمدتقی جواد الائمه(ع)/ عباسقلی سپهر، محمدباقر بهبودی (مصحح)/ اسلامیه / 1385   در مکتب جواد الائمه، باب المراد امام محمدتقی(ع)/ علی قائمی امیری/ پیام مقدس/ 1385   تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمدتقی(ع)/ فضل الله صلواتی/ اطلاعات / 1384   جوان پارسا؛ سرگذشت داستان گونه امام محمدتقی(ع)/ کمال سید، مهدی عابدی(مترجم)/ حدیث راه عشق/ 1384   چشمه جود: در مدح و منقبت حضرت امام محمدتقی جوادالائم علیه السلام/ عباسعلی اسدی (گردآورنده)/ بنیاد پژوهش های اسلامی / 1384   همچنین از کتاب های چاپی عربی که درباره امام جواد(ع) به رشته تحریر درآمده اند، می توان آثار زیر را نام برد:   - أبوجعفر محمدالجواد … تاسمع أئمة اهل البیت الطاهر صلوات الله علیهم اجمعین، مولده و وفاته و مدة عمره و مدفنه/ اعیان الشیعة/ للسید محسن الامین/ بیروت/ دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳هجری   الامام التاسع أبو جعفر محمد الجواد علیه السلام/ للشیخ محمد حسن القبیسی العاملی/ بیروت/  ۱۴۰۳هجری   الامام الجواد / للسید عبدالرزاق الموسوی المقرم / النجف الاشرف/ المطبعة الحیدریة/ ۱۳۷۱هجری   الامام الجواد علیه السلام/ تألیف لجنة التألیف فی مؤسسة البلاغ/ طهران/ مؤسسة البلاغ/ ۱۴۰۹هجری   الامام الجواد قدوة و أسوة / للسید محمد تقی المدرسی/ طهران/ رابطة الاخوة الاسلامیة/ ۱۳۶۳شمسی   الامام الجواد من المهد الی اللحد/ للسید محمد کاظم القزوینی/ بیروت/ مؤسسة البلاغ/ ۱۴۰۸هجری   الامام محمدبن علی الجواد/ لعبد الزهراء عثمان محمد/ مشهد/ مجمع البحوث الاسلامیة/ ۱۴۰۸هجری   الامام المعجزة محمد الجواد: سیرة و دراسة و تحلیل/ کامل سلیمان/ بیروت/ دار الکتاب اللبنانی   الحیاة السیاسیة للامام الجواد علیه السلام/ نبذة یسیرة/ للسید جعفر مرتضی العاملی/ بیروت/ الدار الاسلامیة/ ۱۴۰۵هجری   محمد الجواد علیه السلام، الامام المعجزة(سیرة، و دراسة و تحلیل)/ لکامل سلیمان / بیروت/ الشرکة العالمیة للکتاب/ ۱۹۸۷میلادی   مسند الامام الجواد علیه السلام، للشیخ عزیز الله العطاردی/ مشهد/ الموتمر العالمی للامام الرضا(ع)/ ۱۴۱۰هجری